ბილი მილიგანი 1970-იანი წლების ამერიკის კრიმინალურ ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული და საყურადღებო ფიგურაა. ის პირველი ადამიანი გახდა, ვინც მრავალპიროვნების სინდრომის (დისოციაციური პიროვნების აშლილობის) დიაგნოზის გამო სასჯელგამოკლებულად იქნა მიჩნეული. ეს საქმე მნიშვნელოვანი განხილვის თემა გახდა სამართალშიც, რადგან საზოგადოებასა და სამართალწარმოების სისტემაში არ არსებობდა მსგავსი შემთხვევების განსახილველად საკმარისი პრეცედენტები.
ვინ იყო ბილი მილიგანი?
ბილი მილიგანი 1955 წელს დაიბადა ოჰაიოს შტატში და რთული ბავშვობა ჰქონდა. მისი დედა და მამინაცვალი მის მიმართ ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ ძალადობას იყენებდნენ, რამაც, სავარაუდოდ, გავლენა მოახდინა მის ფსიქიკაზე. სამედიცინო დასკვნების მიხედვით, ეს მტკივნეული გამოცდილებები გახდა საფუძველი მრავალპიროვნების სინდრომის განვითარებისა, რომელიც დისოციაციური აშლილობის ერთ-ერთი ფორმაა.
დანაშაულები, რომლებმაც მედიის ყურადღება მიიპყრო
1977 წელს ბილი მილიგანი დააკავეს სამ სექსუალურ დანაშაულზე, რომელიც ოჰაიოს შტატში ჩაიდინა. მილიგანი ადანაშაულებდნენ უნივერსიტეტის კამპუსში ქალების მოტაცებასა და გაუპატიურებაში. თავდაპირველად, მისი საქმე განიხილებოდა როგორც ჩვეულებრივი კრიმინალური დანაშაული, თუმცა სასამართლო პროცესისას ფსიქოლოგებმა აღმოაჩინეს, რომ მილიგანს პიროვნების რამდენიმე განშტოება ჰქონდა და დანაშაულის ჩადენის მომენტში მას არ გააჩნდა თვითკონტროლი.
მრავალი პიროვნების გამოვლენა და სასამართლოს გადაწყვეტილება
მილიგანის ფსიქოლოგიურმა გამოკვლევამ 24 სხვადასხვა პიროვნების არსებობა გამოავლინა, თითოეული განსხვავებული ასაკისა და მახასიათებლებით. ეს პიროვნებები ერთმანეთისგან განსხვავდებოდნენ არა მხოლოდ ქცევით, არამედ ლინგვისტური და ინტელექტუალური მონაცემებითაც. სასამართლომ გადაწყვიტა, რომ ბილი მილიგანი სერიოზულად დაავადებული იყო და მას არ ჰქონდა ძალაუფლება საკუთარ ქმედებებზე, რადგან დანაშაულის ჩადენისას მისი ერთ-ერთი პიროვნება, რომელიც თავის თავზე იღებდა აგრესიულ ქცევებს, აქტიურობდა. ამ გადაწყვეტილებამ სერიოზული დისკუსიები გამოიწვია ამერიკაში. სასამართლომ მილიგანი უდანაშაულოდ სცნო და მისი მკურნალობა ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში დაიწყო. ეს შემთხვევა იყო პირველი, როდესაც მრავალპიროვნების სინდრომი გამოიყენეს როგორც დამნაშავის პასუხისმგებლობისგან გამათავისუფლებელი გარემოება.
სამართლებრივი და საზოგადოებრივი დისკუსიები
ბილი მილიგანის საქმე სამართლებრივ სისტემას სერიოზული გამოწვევის წინაშე აყენებდა, რადგან მრავალპიროვნების სინდრომის შემთხვევაში რთულია განსაზღვრა, ვინ არის პასუხისმგებელი ჩადენილ დანაშაულზე. საზოგადოებაში და სამართალწარმოებაში დისკუსიები მიმდინარეობდა, რამდენად სწორია მსგავსი დაავადების მქონე პირების სამართლებრივი პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლება. მილიგანის საქმემ ასევე განსაკუთრებული გავლენა მოახდინა ფსიქოლოგიურ სფეროში. ფსიქოლოგები და ფსიქიატრები განიხილავდნენ, თუ რამდენად სანდოა მრავალპიროვნების სინდრომის დიაგნოზი და როგორ უნდა მოხდეს მსგავსი დაავადებების მქონე პაციენტების მკურნალობა და სამართლებრივი შეფასება.
ბილი მილიგანის მემკვიდრეობა და გავლენა
ბილი მილიგანის საქმე გახდა საფუძველი კრიმინალურ ფსიქოლოგიასა და სამართლის ფსიქოლოგიის განვითარებისთვის. მისი შემთხვევა დღემდე განიხილება უნივერსიტეტებში და კვლევებში, როგორც ერთ-ერთი მთავარი მაგალითი რთული და ნაკლებად შესწავლილი ფსიქიკური აშლილობის სამართლებრივი შეფასებისა. მილიგანის საქმის შემდეგ სამართალწარმოებამ მეტი ყურადღება გაამახვილა ფსიქიკური მდგომარეობის შესწავლაზე და დაიწყო ფსიქიკური დაავადებების მქონე პაციენტების უფრო ფრთხილი და მრავალმხრივი ანალიზი.
ბილი მილიგანის საქმე გვახსენებს, რომ სამართალი და ფსიქოლოგია მუდმივად უნდა იყოს მზად რთული და არატრადიციული შემთხვევებისათვის. მისმა საქმემ აჩვენა, რომ რთულ ფსიქიკურ აშლილობებს შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ ადამიანის ქცევაზე და შესაბამისად, სამართალწარმოების პროცესზე. სამართალწარმოების სისტემას დღესაც უწევს მსგავსი შემთხვევების შეფასება და მილიგანის მემკვიდრეობა ამ პროცესს სირთულეების წინაშე აყენებს.
ვიდეოს წყარო: იხილეთ აქ.
ვებგვერდის ადმინისტრატორი.